Futbol oyunun önemli bir bölümü kapsayan “Topa vurma” temel olarak takım oyuncularının birbirleri ile paslaşarak topun kendilerinde kalması, topun boş alanlara taşınarak rakipten uzaklaştırılması ve gol atabilmek için rakip kaleye taşınabilmesi amaçları taşımaktadır. Bu amaçlar arasında şut atarak gol atılması, rakip baskısı altında topun amaçsızca uzaklaştırılması ve duran topların kullanılması da yer almaktadır. Pas; takım oyuncularının topu istemli bir şekilde birbirlerine aktarmalarıdır (Topkaya ve Tekin, 2204).
Futbolda topa vuruş teknikleri çeşitlilik gösterir ve farklı durumlarda farklı teknikler tercih edilir. İşte en yaygın kullanılan topa vuruş teknikleri:
- Ayak içi vuruşu: Ayak bileğinin iç tarafıyla yapılan bir vuruş teknigidir. Genellikle topun yavaşlatılması veya paslaşma için tercih edilir.
- Ayak dışı vuruşu: Ayak bileğinin dış tarafıyla yapılan bir vuruş teknigidir. Bu teknik, topun hızlandırılması veya açı değiştirilmesi için kullanılır.
- Röveşata: Bir havada sıçrayarak geriye doğru dönerek topa vurulan bir tekniktir. Bu teknik genellikle özel durumlarda (örneğin, gol atmak için son şans) kullanılır.
- Kafa vuruşu: Futbolda en sık kullanılan tekniklerden biridir. Topun havada olduğu durumlarda oyuncular kafalarıyla topa vurarak gol atmaya çalışırlar.
- Yarım vole: Top havada iken bir adım geriye atılıp topa vurulmasıyla yapılan bir vuruş tekniğidir.
- Tam vole: Top havada iken yerden sektirilerek yapılan bir vuruş teknigidir. Genellikle topun hızlandırılması veya gol atmak için tercih edilir.
- Şut: Topun kaleye doğru vurulmasıyla yapılan bir vuruş teknigidir. Şut, oyuncuların topu gol yapmak için kaleye doğru göndermeleri için sıklıkla kullanılır.
Futbol maçında
başarıya ulaşabilmek açısından başlıca gereksinimlerden biri olan takım oyununun uygulanabilmesi için ihtiyaç duyulan temel unsurlardan biri olan pasın, oyun esnasında yüksek oranda gerçekleştirilebilmesi Topkaya ve Tekin (2004)’e göre pasın çeşidinin doğru seçilmesi, pasın şiddeti, zamanlaması ve doğruluğuna/tamlığına bağlıdır. Yine, maçı kazandıracak golün atılabilmesi, doğru seçilmiş ve şiddeti iyi ayarlanmış bir şut ile sağlanabilir. İşte tüm bu doğruların bir araya gelmesini sağlayacak olan ise özellikle küçük yaşlardan itibaren doğru şekilde öğrenilmiş topa vuruş teknikleridir. TFF-FGD (2016a), bu yaş sınırını 6-14 yaş arası olarak tanımlamakta ve 14 yaşına kadar tekniklerin doğru öğrenilip, bol tekrar ile pekiştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Her ne kadar ayakucu-burunu, ayak topuğu ya da omuz bölgesi ile vuruş, vb. vuruş çeşitleri futbol oyun pratiği içinde yer alsa da futbolla ilgili yazılmış birçok kaynakta temel teknik olarak kabul edilen ve uygulanış aşamaları tanımlanmış “Ayak içi, ayak dışı, ayak-üstü, ayak iç-üstü ve kafa vuruşu” olmak üzere 5 adet temel vuruş tekniği vardır.
Konunun anlatımına geçmeden önce metinde sıklıkla kullanılan bazı kavramların tanımlanması konuyu daha anlaşılır kılacaktır.
Vuruş ayağı: Topa vurmak için tercih edilen ayaktır. Konu ile ilgili bazı kaynaklarda “Vuruş Bacağı” ya da “Oyun Ayağı” olarak da geçmektedir.
Destek ayağı: Topa vuruş esnasında yere basarak vücudun yükünü taşıyan ayaktır. “Sabit Bacak/Ayak” ya da “Dayanma Ayağı” olarak da adlandırılabilmektedir.
Yaklaşım Koşusu: Vuruşu yapmak için topa yaklaşmak amacıyla yapılan koşu ya da yürüyüştür. Bazı kaynaklarda “Topa Geliş” ya da “Yaklaşma Koşusu” olarak da kullanılmaktadır.
Yaklaşım Açısı: Topa yaklaşırken, topun enine ve boyuna çizilen hayali eksenlere göre koşunun açısı ya da doğrultusunu ifade eden terimdir.
Topun Merkezi: Topu tam ortasından ayıracak şekilde enine ve boyuna çizilen hayali eksenlerin kesişme noktasıdır. Merkezin altı/üstü ya da sağı/solu bu noktaya göre konumlandırılmaktadır .
AYAK İÇİ İLE VURUŞ
Bu vuruş, topun kısa mesafeler için, yerden gitmesi istendiğinde tercih edilen, isabet oranı yüksek olan, daha çok paslaşma amaçlı kullanılan bir tekniktir. Vuruş; ayak başparmağı (Digitus Primus/Hallux) çıkıntısı ile topuk kemiğinin (Calcaneus) arasında kalan alan kullanılarak yapılır.
Vuruş uygulanırken dikkat edilmesi gereken prensipler ve temel basamaklama;
- Topun tam karşısından (Topun enine eksenine yaklaşık 90⁰’lik bir açı oluşturacak şekilde), dik bir yaklaşım koşusu ile gelinmelidir.
- Destek ayağı, topun 10-15 cm (bir karış) kadar yanına konmalı ve destek ayağının parmak uçları topun atılmak istediği yönü göstermelidir.
- Vuruşu yapacak olan ayak, diz ekleminden bükülüp, kalça ekleminden dışa doğru çevrilerek ayak içinin topun vurulacağı merkez noktasına dönmesi sağlanmalı ve ayak tabanı yere paralel olacak şekilde, ayak içi topun merkez noktası ile aynı hizaya gelinceye kadar kaldırılmalıdır.
- Topun merkez noktasına vurulduktan sonra vuruşu yapan ayak, topun gittiği yöne doğru salınımına (Follow through) devam etmelidir.
- Bu esnada, kollar vuruş tekniğine göre harekete bağlanmalı ve dengeyi sağlamalıdır. Resim 6. Ayak içi vuruş
Ayak İçi Vuruşta Dikkat Edilecek Noktalar ve Yapılan Hataların Belirlenmesi
Teknik çalıştırılırken, vücudun durumu, destek ayağının yeri, vuruşu yapacak ayağın durumu ile topa temas anı ve yeri iyi takip edilerek sporcunun tekniği yanlış öğrenmesi engellenmelidir. Unutulmamalıdır ki; küçük yaşlarda yanlış öğrenilen tekniğin ilerleyen yıllarda düzeltilmesi çok zordur.
- Vücut, vuruşun yapılacağı/topun atılacağı yönü göstermelidir.
- Bacaklar, omuz genişliğinde açılmış ve dizlerden hafif bükülmüş halde (Bir ayak önde -adımlama şeklinde- bir pozisyon da tercih edilebilir) yere sağlam bir şekilde basmalıdır.
- Kollar, vücudun dengesini sağlayacak ve varsa rakip oyuncuları yanaştırmayacak şekilde dirseklerden bükülerek yanlara doğru açılmalıdır.
- Vuruş esnasında vücut, bir yay çizecek şekilde belden geriye doğru bükülmeli ve bu sayede bel bölgesindeki kasların kuvvet üretiminden faydalanılarak, alın bölgesinin düz kısmı ile topun merkezine vuruş gerçekleştirilmelidir.
- Bu esnada, boyun bölgesindeki kaslar da sıkılarak vuruşun stabilizasyonuna katkıda bulunmalıdır. Vuruş yapılırken gözler açık olmalı ve vuruş yapıldıktan sonra gövde, topun gidiş yönündeki salınımına devam etmelidir (Follow through). Resim 10. Kafa vuruşu
